Recht op vrijheid van meningsuiting gaat altijd voor
De voorzieningenrechter Amsterdam heeft beslist dat de serie De maatschap, geproduceerd door Dutch Mountain Film vanaf 25 januari door de VPRO uit kan worden gezonden.
Deze rechter vindt dat de serie geen inbreuk maakt op het boek van Robert Moszkowicz – zoals de rechtbank Noord-Nederland en in hoger beroep het Hof Arnhem-Leeuwarden eerder al oordeelden.
De advocaten van de VPRO en Dutch Mountain Film onderstreepten in hun pleidooi dat de punten die Robert Moszkowicz aanvoerde niet auteursrechtelijk beschermde feiten zijn, die ruim voor het verschijnen van de autobiografie al in verschillende bronnen waren te vinden. De rechter beaamde dit in haar vonnis: 'Het overnemen van ware gebeurtenissen kan niet worden aangemerkt als een auteursrechtinbreuk. [..] Achtergrond is dat men feiten niet mag monopoliseren.'
En zelfs al zou dit anders zijn geweest, dan zou de rechter een uitzendverbod zelfs eerder een inbreuk op het auteursrecht vinden die nooit het recht op uitingsvrijheid zou mogen overtreffen. Ook de gevorderde schadevergoeding is door de rechter afgewezen.
Nu zal de serie 'De maatschap' wel een zorgvuldig gemaakte mix van feit en fictie zijn maar hoe je het ook wendt of keert werd de story geïnspireerd door de geschiedenis van familie Moszkowicz. Toch is het een gedramatiseerde versie van de realiteit die tot een volkomen onherkenbare visie van de werkelijkheid wordt omgevormd.
Shakespeare en Molière werkten al op die manier en er zijn al veel dramaseries over historische figuren of bekende personen van nu op dezelfde wijze gemaakt. Denk aan De Kroon, naar aanleiding van de geheime diplomatie van kabinet Kok en Max van der Stoel rond het huwelijk van Maxima en Willem Alexander. Of het Koningsdrama als Bernhard, schavuit van Oranje en politiek drama zoals Retour Den Haag, gebaseerd op Ed van Thijn, en Mevrouw de minister, waarin Winnie Sorgdrager werd geportretteerd als de eerste vrouwelijke minister op Justitie.
Maar het blijft altijd een interpretatie van de werkelijkheid en het kan soms een totaal overdreven of vertekende waarheid zijn hoewel de meeste kijkers er niet aan zullen twijfelen.
De serie De maatschap is gebaseerd op de vele feiten die over de familie Moszkowicz bekend zijn. Daaruit hebben de schrijvers een verhaal gecreëerd dat een interpretatie is van de werkelijkheid. Regisseur Michiel van Jaarsveld zal ongetwijfeld met geweldige acteurs een meeslepend verhaal vertellen over een vader en zijn zonen. En over hun verwachtingen en teleurstellingen. En meegenomen is zeker de beschrijving van de ontwikkeling van de strafrechtadvocatuur in Nederland.
Je kunt je goed voorstellen dat Robert Moszkowicz er in een boek zijn hart over wilde luchten. Maar hoe cultureel "men" zo'n dramaserie ook beschouwt en de rechterlijke uitspraak ook als vanzelfsprekend beziet... het gaat hier toch om het negatief uitlichten van een familie die grotere moeilijkheden heeft meegemaakt dan gewoonlijk. Waarom worden zij daarvoor uitgekozen?
In onze democratie heeft iedereen recht op vrijheid van mening. Je kunt de uitspraak van de rechter dus volgen. Maar je hoeft er ook niet al te intellectueel en zeker niet zo nobel over te doen dat zo'n dramaserie wel wordt uitgezonden. Het stellige verhaal wat daarin verteld wordt is er heus geen hard bewijs van hoe het allemaal echt is gegaan. Je zou er ook eens bij stil mogen staan dat zo'n serie vrij pijnlijk en misschien ook genant is voor de mensen die daarin figureren. Het zal je familie maar treffen... Al zijn er altijd mensen die er juist helemaal geen moeilijkheden mee hebben maar dat geldt toch niet voor de familie Moszkowicz.