Singer Laren brengt verloren Mondriaan terug naar Nederland
Singer Laren toont vanaf 1 december een bijzonder nieuw aanwinst: Smokestack (Schoorsteen), een vroeg werk van Piet Mondriaan dat ruim honderd jaar buiten beeld is geweest.
Het schilderij komt uit circa 1908 en dook onlangs op bij nazaten van de Haarlemse kinderarts Gustaaf Adolf Ootmar, die het in 1922 meenam naar Canada. Dankzij nauwkeurig onderzoek en warm contact met de familie kreeg het museum de kans dit sleutelstuk terug te halen naar Nederland.
Een schoorsteen in maanlicht ... Op het kleine, krachtige doek staat het silhouet van een schoorsteen tegen een wolkenlucht die door de maan wordt opgelicht. Vermoedelijk gaat het om de voormalige Amsterdamse Waskaarsenfabriek. De brede, losse penseelstreken en het levendige kleurgebruik laten zien hoe Mondriaan in 1908 onderweg was naar een nieuwe beeldtaal. De vormen worden eenvoudiger, het licht spannender — het is een moment waarop hij zich ontwikkelt tot één van de modernste schilders van zijn tijd.
Het werk was in 1909 voor het laatst in Nederland te zien, tijdens de vooruitstrevende tentoonstelling Spoor – Mondriaan – Sluijters in het Stedelijk Museum. Daarna verdween het volledig uit het zicht.
DIT IS EEN SCHAKEL IN HET MODERNISME
Voor Singer Laren betekent de verwerving de vervulling van een lang gekoesterde wens.
Smokestack (Schoorsteen) vormt precies dat ontbrekende stukje in de presentatie van het Nederlands modernisme in de Nardinc-zalen. Het verbindt Mondriaans zoektocht naar vernieuwing met de tijdgenoten Sluijters en Gestel — en laat zien hoe snel de schilder zich rond 1908 ontwikkelde.
Daarbij heeft de aankoop een symbolische glans: het is de laatste aankoop onder directeur Jan Rudolph de Lorm, én de eerste onder zijn opvolger Doede Hardeman. Het moment van overdracht krijgt daarmee een prachtig, tastbaar accent.
TE ZIEN TOT FEBRUARI
Het schilderij wordt vanaf 1 december 2025 aan het publiek getoond, op de dag van De Lorms afscheid. De presentatie loopt tot 8 februari 2026. Daarna volgt onderzoek naar de herkomst en de conditie van het werk, waarna het een vaste plek krijgt in de collectie.
De aankoop werd mogelijk gemaakt dankzij de Stichting Vrienden van Singer Laren en het Hendrik Mullerfonds.
SINGER LAREN - OUDE DRIFT - LAREN, 1251 BS - NETHERLANDS -
DOOR: ELIAN BRON