Boek: Alles voor Vincent
Het boek: Alles voor Vincent - Het leven van Jo van Gogh-Bonger is een gedetailleerde biografie die zojuist door het Van Gogh Museum gepresenteerd. Deze biografie vertelt gedetailleerd het levensverhaal van Jo van Gogh-Bonger (1862-1925), de vrouw van Theo en schoonzus van Vincent van Gogh. Het verhaal toont , en laat zien hoe belangrijk haar inspanningen zijn geweest voor de reputatie van Vincent. Toen de broers kort na elkaar overleden, ontfermde Jo zich over Van Goghs artistieke nalatenschap. Vanaf 1891 tot haar dood wijdde ze zich aan de verspreiding en bekendmaking ervan.
Op basis van tal van bronnen schetst auteur Hans Luijten (senior onderzoeker bij het Van Gogh Museum) het veelzijdige leven van deze geëngageerde vrouw die zich in de decennia rond 1900 daadkrachtig manifesteerde in een door mannen gedomineerde wereld. Zo was Jo niet alleen actief binnen de kunst- en cultuurwereld, maar ook binnen de Sociaal-Democratische Arbeiderspartij (voorloper van de PvdA) en de ontluikende vrouwenbeweging die zich onder meer sterk maakte voor betere arbeidsomstandigheden van de vrouw.
Hans Luijten: ‘Jo van Gogh-Bonger is misschien nog bij weinigen bekend, maar daarom niet minder invloedrijk. Ik ben erg verheugd dat we haar levensverhaal nu zo uitgebreid kunnen vertellen.’ Hij deed jarenlang onderzoek naar het bijzondere leven van Jo van Gogh-Bonger en maakte daarbij gebruik van brieven, kasboeken, documenten en niet eerder gepubliceerde dagboeken. De biografie spitst zich toe op Jo als persoon en staat stil bij haar rol in het verspreiden van het werk van haar zwager Vincent van Gogh. Luijten: ‘Wanneer Jo in 1889 met Vincents broer Theo trouwt, betrekken ze een appartement in Parijs; daar wordt in januari 1890 hun zoon Vincent geboren.
Zes maanden daarna overlijdt de kunstenaar en Theo wil niets liever dan het werk van zijn broer meer bekendheid geven. Hij sterft echter zelf een half jaar later, waarna Jo achterblijft met hun zoontje én een omvangrijke kunstcollectie. Na de dood van Theo besluit zij om de missie van haar man voort te zetten.’
Jo ging slim en tactisch te werk om Van Goghs kunst onder de aandacht te brengen. Ze verkocht met de hulp van schrijvers, kunstcritici en -handelaren niet alleen doelbewust zijn schilderijen en tekeningen, maar organiseerde ook talrijke (verkoop)tentoonstellingen en leende werk uit aan musea. Luijten: ‘Eén van haar grote wapenfeiten was de organisatie van een magistrale expositie in het Stedelijk Museum in 1905, waar Jo maar liefst 484 werken van Van Gogh samenbracht. In omvang zou een Van Gogh-tentoonstelling als deze in de geschiedenis nooit meer worden geëvenaard.’ Jo verkocht tussen 1891 en 1925 zeker 192 schilderijen van Van Gogh en 55 werken op papier.
Zij inspireerde schrijvers en critici tot het schrijven over zijn kunst, en publiceerde in 1914 Vincents brieven aan Theo. Luijten: ‘Ook dat is ontzettend belangrijk geweest, want door de verschijning van de brieven groeide de waardering voor Vincent als kunstenaar nog verder. Jo’s toewijding heeft aan die reputatie sterk bijgedragen.’ Haar invloedrijke rol en haar beweegredenen om Van Goghs reputatie gevestigd te krijgen, eerst in Nederland, daarna in Frankrijk, Duitsland, Engeland en de Verenigde Staten, worden in deze publicatie voor het eerst gedetailleerd in kaart gebracht.
Toen Jo in 1925 op 62-jarige leeftijd stierf, ging het beheer van alle schilderijen en tekeningen die zij (bewust) niet had verkocht, samen met alle brieven, over op haar zoon. Deze werken vormen nu de kern van het Van Gogh Museum, dat in 1973 opende. Ter gelegenheid van de verschijning van Alles voor Vincent. Het leven van Jo van Gogh-Bonger zal twee maanden lang op de eerste etage van het museum door middel van een themawand aandacht worden geschonken aan de betekenis van Jo van Gogh-Bonger voor Van Goghs werk. Te zien zijn enkele foto’s, schilderijen, het kasboek en haar uitgave van Brieven aan zijn broeder.
Tegelijkertijd verschijnt er online ook een digitale uitgave van Jo’s dagboeken. Het Van Gogh Museum zal in 2020 rondom Internationale Vrouwendag met een reeks uiteenlopende activiteiten opnieuw uitgebreid stilstaan bij de rol van Jo.
Boek: Alles voor Vincent - Het leven van Jo van Gogh-Bonger Auteur: Hans Luijten.
Uitgave: Prometheus in samenwerking met het Van Gogh Museum.
(Verkrijgbaar in de boekhandel en in de (online) museumwinkel van het Van Gogh Museum).
DE INTELLIGENTE EN TACTVOLLE JO COHEN GOSSCHALK BONGER WAS DE SCHOONZUSTER VAN VINCENT VAN GOGH DIE SCHRIJVERS EN KUNSTENAARS WIST TE INSPIREREN... ...