Angela Merkel, en de Poolse premier in Auschwitz
De Duitse bondskanselier Angela Merkel heeft samen met de Poolse premier Mateusz Morawiecki het voormalige Duitse nazi-concentratiekamp Auschwitz bezocht. Daarbij heeft ze haar grote bezorgdheid geuit over het toenemende antisemitisme in Duitsland en Europa. en heeft een massaal bezoek gebracht. Ze benaderde aandachtig en respectvol de poorten van het voormalige Duitse nazi-concentratiekamp Auschwitz-Birkenau met de beruchte woorden "Arbeit Macht Frei".
Dat was een cynische uitdrukking die betekende "werk zal je bevrijden". De werkelijkheid was dat gevangenen werden onderworpen aan dwangarbeid, pijnlijke wetenschappelijke experimenten of onmiddellijke executie. Dit was de eerste keer dat Merkel de site bezocht in haar 14 jaar als kanselier. Samen met de Poolse premier Mateusz Morawiecki bracht ze ook hulde aan de slachtoffers bij de zogenaamde dodenmuur waar velen werden geëxecuteerd. Merkel en Morawiecki bogen hun hoofd en plaatsten er twee bloemenkransen die de kleuren droegen van hun land.
De kanselier leek zichtbaar emotioneel. Op een gegeven moment viel ze bijna terwijl ze de muren des doods van een van de meest gruwelijke plaatsen ter wereld verliet. Meer dan 1,1 miljoen mensen, de meesten van hen Joden, werden hier gedood - velen van hen in de beruchte gaskamers.
Sprekend op een bijeenkomst waar ook voormalige Auschwitz-gevangenen aanwezig waren, zei Merkel dat ze de locatie bezocht in een tijd van groeiende bezorgdheid in Duitsland en andere Europese landen over een toenemende antisemitisme. Kanselier Merkel zei: "We worden geconfronteerd met een verontrustende intolerantie en racisme en er is sprake van een golf van racistische haatdelicten. We ervaren daarmee een aanval op de fundamentele waarden van de liberale democratie. En maken historisch bezien een zeer gevaarlijke terugval in de tijd mee naar vijandigheid en agressie tusen groepen mensen onderling.
Zij voegde daaraan toe: "Wij wijzen vooral op het antisemitisme dat een bedreiging vormt voor het joodse leven in Duitsland, Europa en elders. We moeten daarin veel verklaren verklaren dat we geen enkele vorm van antisemitisme zullen tolereren. Iedereen zou zich in Duitsland en Europa veilig en thuis moeten voelen". Haar bezoek van enkele uren omvatte ook een bezoek aan een crematorium en de beschermde ruimte, waar veel oude leren schoenen stonden en dwaalde door het deel van het uitgestrekte complex waar Joden in gaskamers massaal werden vermoord.
Merkels' bezoek is een boodschap aan de wereld. Binnenkort zal het namelijk 75 jaar geleden zijn waarop Auschwitz - één van de meest gruwelijke plekken ter wereld- door de Sovjettroepen werd bevrijd. Het Poolse ministerie van Buitenlandse Zaken nodigde haar speciaal uit voor dit "historische" bezoek, verwijzend naar de unieke status die Auschwitz in het collectieve geheugen van de wereld heeft. Het ministerie merkte ook op dat het nog maar het derde officiële bezoek van een Duitse regeringsleider was.
Merkel wees er op dat de overblijfselen van Auschwitz een sterk signaal afgeven aan de wereld van vandaag. "Auschwitz, meer dan welke andere plaats dan ook, wijst ons erop, en verplicht ons allen om waakzaam te zijn. De medemenselijkheid te bewaren en respectvol de waardigheid van onze buren te eerbiedigen."
Zij schonk ook een donatie van 60 miljoen euro. Het geld gaat naar een fonds om de fysieke restanten van de site te bewaren - de kazerne, wachttorens en persoonlijke spullen zoals schoenen en koffers van de doden.
Dat brengt de totale Duitse donatie op 120 miljoen euro en maakt Duitsland veruit de meest gulle van de 38 landen die hebben bijgedragen aan de site. Sinds ze in 2005 kanselier werd, heeft Merkel haar respect betuigd in andere nazi-concentratiekampen en is ze vijf keer in Yad Vashem, het Israëlische Holocaustmuseum en monument, geweest.
De meeste slachtoffers waren Joden die vanuit landen in heel Europa werden getransporteerd om in gaskamers te worden gedood. Maar ook zijn daar tienduizenden anderen omgekomen, onder wie Polen, Sovjet krijgsgevangenen en Roma, of zigeuners. Het Sovjetleger bevrijdde het kamp op 27 januari 1945.
AUTEUR: STEFAN J. BOS (GESCHREVEN OP 6 DECEMBER 2019)
FOTO: VATICAN NEWS