Thoraschild terug naar Drenthe
ASSEN - Najaar 2021 heeft het Drents Museum het zilveren thoraschild van de synagoge van Coevorden gekocht op een veiling in New York. Het echtpaar Roos-Wittgensteiner schonk dit thoraschild in 1919 aan de synagoge van Coevorden, ter gelegenheid van de 70ste verjaardag van Philip Roos.
Na vele omzwervingen sinds 1942 krijgt het bijzondere schild nu een vaste plek in de nieuwe collectiepresentatie van het museum, die medio 2023 opent voor publiek. De aankoop is gedaan in afstemming met de Stichting Synagoge Coevorden en mogelijk gemaakt door de Stichting Vrienden van het Drents Museum.
Conservator geschiedenis Jan van Zijverden is zeer ingenomen met de aanwinst: ‘Het thoraschild is een fraaie aanvulling op onze collectie Drentse geschiedenis. Aan de hand van dit schild kunnen we straks het verhaal van de Joodse gemeenschap in Drenthe vertellen; het verhaal over de eerste rondtrekkende Joodse marskramers, over het religieuze leven en over de lotgevallen van de Drentse Joden in WOII.’
De thora zijn de eerste vijf bijbelboeken uit de Hebreeuwse bijbel. De Joodse gemeenschap behandelt de thora als een bijzonder geschenk. Na gebruik gaat de thora in een fluwelen mantel, waarbij de handvatten worden afgedekt met fraaie zilveren siertorens. Het geheel wordt afgedekt met een kroon.
Op de mantel hangt een thoraschild. Dit specifieke thoraschild met een hoogte van 28,4 centimeter is in 1919 gemaakt bij zilverfabriek Hooijkaas in Schoonhoven. Op het schild staan zoals gebruikelijk de Tien Geboden.
Vaak zijn er meer thorarollen in één synagoge en dus ook meer dan één thoraschild. Siertorens, thorakronen en thoraschilden worden bij bijzondere gelegenheden geschonken door belangrijke families of verenigingen uit de Joodse gemeenschap.
Het thoraschild was een geschenk voor synagoge Coevorden vanwege de 70ste verjaardag van Philip Roos. Philip (Rafael) Roos werd op 31 maart 1849 geboren in Coevorden. In 1877 trouwde hij in Osnabrück met de Joodse Helena (Lea) Bartha Wittgensteiner uit Ootmarsum. Philip was bankier en jarenlang wethouder van Coevorden.
Ook was hij voorzitter van de Joodse gemeente in Coevorden. De Joodse gemeente telde in zijn tijd een kleine driehonderd leden en bouwde in 1879 een nieuwe synagoge met rituele badruimte en leraarswoning. Op dezelfde plek stond vanaf 1768 al een huissynagoge en vanaf 1840 een kleinere synagoge.
Op 30 oktober 1942 is het thoraschild met andere waardevolle voorwerpen uit de synagoge van Coevorden opgehaald door drie Joodse mannen uit Groningen, onder toeziend oog van de gemeente-veldwachter van Coevorden. Mogelijk heeft dit te maken met een oproep van de Joodse gemeenschap in Amsterdam om al dit soort zaken op te sturen naar de hoofdstad.
In 2006 bracht de Joodse gemeenschap in Amsterdam het thoraschild van Coevorden bij Sotheby's op de veiling, in 2007 en 2021 is het vervolgens opnieuw op de veilig gebracht en uiteindelijk aangekocht door het Drents Museum.
HET ZILVEREN THORASCHILD MAAKT NU DEEL UIT VAN DE COLLECTIE VAN HET DRENTS MUSEUM. DE HOOGTE BEDRAAGT 28,4 CM...
DE AANKOOP WERD MOGELIJK DANKZIJ DE STICHTING VRIENDEN VAN HET DRENTS MUSEUM...