Phia Baruch: Even zo'n geluksmomentje
- d e r e ü n i e - Er zijn vast wel mensen die dolblij de envelop open maken met een uitnodiging om deel te nemen aan een schoolreünie ook al is jouw naam verkeerd geschreven maar Shakespeare zei toen al : What is in a name? Wie wéét trouwens zoiets nog na 75 jaar? En blijft het trouwens geen groot geluk dat ik zelf tenminste mijn naam nog niet vergeten ben op deze leeftijd.) Ik woonde er maar 7 en een half jaar . Maar de reünie van de Burgemeester Walda School op Ameland viert op 21 april 2023 maar liefst 75 jaar. En je krijgt bij zo'n reünie toch op een welwillende manier de kans om even terug te kijken naar 1947.
Als allereerste leerling in de eerste klas van een totaal nieuwe school in voorgezet onderwijs op het eiland, toen MULO genoemd. Ik was als joods oorlogskind bij de familie Ridder in Hollum op Ameland opgenomen en mocht toen er niemand na de oorlog voor mij terugkeerde daar nog jaren blijven. Ik herinner me een zonnige ruime klasruimte in een langwerpig houten gebouw vlak bij een heel hoog duin. Pauzes vlak bij een dennebos en ook halverwege het hoge duin. En ik weet nog hoe bij een flinke storm het hele dak van de school afwaaide, voor de klas een spannend avontuur.
Ongetwijfeld staat er nu een stevig en mooi gebouw want Amelanders houden niet van half werk. Ik lees iets over een foodhal en een sporthal. maar ik weet nog goed hoe leerlingen uit de verschillende dorpen op het langgerekte eiland 's morgens vroeg zingend vertrokken per bus van Hollum naar Nes waar we met een goed gevulde broodtrommel in onze schooltas op het duinpaadje werden afgeleverd. Dat pakje met brood werd tussen de middag met smaak opgepeuzeld terwijl we nog snel even wat huiswerk nakeken. Er werd heel goed les gegeven en hard gewerkt.
Een vriend die onlangs een paar jaar leraar was op een dergelijke school in Amsterdam vertelde mij hoe sommige leerlingen op zijn school tot zijn grote ergernis - maar er mocht niets van gezegd worden - in een kamerjas op school arriveerden. En hoe sommige leerlingen in de pauze via een boodschappen dienst hun patates of worsteboordjes bestelden. En dat kon gewoon maar allemaal. Er is nu toch wel heel veel veranderd.
Van het wisselende lerarencorps van vroeger herinner ik me vooral de sympatieke meneer Eggens goed omdat hij ons zoveel mooie liedjes leerde die ik me na 3/4 eeuw nog heel goed herinner. Het is ondenkbaar voor mensen van nu maar toen had je nog nauwelijks radio en in de verste verte nog geen tv. Er werd in die tijd veel meer spontaan gezongen. Ook koorzang stond hoog in aanzien.
Het eiland was een wereld apart. De familie Ridder die mij in huis had genomen bezat een boerderij maar runde ook een transportonderneming. Hun huis stond naast de garage vanwaar de schoolbus vertrok.
In de loop van de jaren toonde ik vaak onvoldoende respect volgens bepaalde schoolmeesters die dan naar het huis van mijn pleegouders kwamen om zich bij mijn oom en tante Ridder te beklagen over mij want men vond dat ik goed moest begrijpen dat er door niemand voor mij werd betaald. Oom en tante gingen daar echter nooit op in. Zoiets was ver beneden hun waardigheid en ze moesten er zelfs om lachen.
Het toenmalige hoofd van de Burgemeester Walda school was de heer Schoonaard. Toen er een stel psychologen van de wal (uit Leeuwarden) overkwamen om de leerlingen te testen was dat een hele gebeurtenis. Alsof het je leven zou bepalen vond men toen. Het ging allemaal op een indertijd nog heel gebrekkige manier en er rolde een hele slechte uitslag over mij uit. We moesten allemaal een opstel maken waarop zij grotendeels hun mening baseerden dat ik vrij waarschijnlijk in mijn latere leven in de gevangenis terecht zou komen. Ik mocht deze vuige conclusie niet zelf lezen maar ik hoorde het later toch.
Ik ging namelijk terug naar Amsterdam waar ik vandaan kwam en de Hervormde Kweekschool bezocht schuin tegenover de Joodse Schouwburg, in het gebouw waarin nu het Nationaal Holocaust Museum is gevestigd.
Daar haalde ik mijn diploma om bij het onderwijs te kunnen gaan werken. De directeur van de Hervormde Kweekschool de heer Johan W. van Hulst was een bijzondere man. In de Hollandsche Schouwburg, tegenover de HKS, werden in de oorlog joden vooraf voor deportatie verzameld. Daarbij had hij een cruciale rol gespeeld. Zijn kweekschool was actief in het wegsmokkelen van joodse kinderen, via de achterzijde van het gebouw. Zo zijn er nog veel levens gered.
Bij mijn komst naar de HKS riep hij mij bij zich. Hij zei dat het schoolhoofd, de heer Schoonaard vanuit Ameland hem ongevraagd het "psychologische rapport" over mij had toegestuurd. Hij vertelde wat er in stond en verzekerde mij ervan dat hij vond dat het rapport niets voorstelde. "Ik vind het ook zeer verwerpelijk dat hij mij het ongevraagd heeft toegestuurd. Voor mij heb je hier carte blanche en maakt het geen enkel verschil."
Ik bedankte hem maar toen ik enkele dagen terug de uitnodiging over de reünie las kwamen al die incidenten van vroeger weer terug.
Ik besloot meteen naar een ander soort school te gaan. Naar de sportschool en vervolgens langdurig naar de sauna om alles heerlijk weg te spoelen. En dat lukte heel goed. Ik voelde me geweldig daarna. Op de foto kun je het vast nog wel zien: het werd even echt zo'n geluksmomentje.
.