Phia Baruch: Samen situaties doornemen - deel 1 -
Als ik uit De Bank naar buiten stap, loop ik toevallig een bekende Spaanse wedstrijdzwemster tegen het lijf, die ik jaren geleden heb geïnterviewd. "Herinner je je nog ons gesprek in Barcelona?" zegt ze in vlekkeloos Nederlands. "Ik zag je net De Bank verlaten en moest hier ook zijn. Dus ben ik je achterna gelopen." Terwijl de serveerster mijn bestelling voor me neerzet, neemt ze plaats op een stoeltje naast me, haar ogen gericht op een hoog glas warme chocolademelk met een wolkje slagroom.
Ik bewonder nog steeds haar slanke gestalte, een echo van mijn sportidool van weleer. Johanna is een sporticoon van bijna drie generaties terug en nog steeds beroemd in haar land. Ik weet dat ze haar verdiende geld slim heeft geïnvesteerd in onroerend goed, met huizen in Spanje en in verschillende andere landen. Maar wat doet zo'n beroemde en welgestelde vrouw, die zich normaalgesproken per privévliegtuig verplaatst, hier in dit bescheiden café in Amsterdam?
"De jaren zijn voorbijgevlogen," vertelt ze. "Ik wacht hier op mijn kleindochter Agaath. Ze studeert in Amsterdam." Ze begrijpt meteen mijn twijfel of ik nu niet moet vertrekken. "Blijf alsjeblieft zitten, want ze werkt aan een project over spreekwoorden. Als journalist kun jij ons vast helpen." Het blijkt dat de jongere generatie vaak de betekenis van oude spreekwoorden niet begrijpt. Agaath heeft vaak verhalen met interessante spreekwoorden van haar oma Johanna gehoord. "Daar komt ze al aan," zegt Johanna terwijl ze zwaait naar een meisje met lang bruin haar dat lachend terugzwaait nadat ze haar fiets tegen een lantaarnpaal heeft geparkeerd. Agaath komt binnen en net als met Johanna, klikken we meteen en pakt ze haar notitieboekje uit haar rugzak.
"Ik wil aan de slag," zegt ze, "maar ik kan chocolade met slagroom niet weerstaan." We beginnen lachend aan het project. "Het gaat over jullie Spaanse president, oma Johanna," zegt Agaath ongeduldig terwijl ze op haar notitieboekje tikt. "Je weet dat jullie president Sanchez is aangeklaagd door de conservatieve partij, die wilde dat hij zou aftreden. Ze beweerden dat zijn vrouw betrokken was bij corruptie met geld uit het bedrijfsleven. Tatatata... Hij hield een toespraak en zei dat hij niet zou aftreden omdat het pure laster was."
Zijn er spreekwoorden over laster? Johanna heeft er meteen een paar paraat. "Prinses Karadja zei ooit: 'Het kwade wat men van iemand denkt, wordt gemakkelijker aan de talktables besproken dan het goede wat men van iemand weet.'" Agaath reageert geïrriteerd. "Oma, je weet dat ik al jaren geen tv meer kijk. Kom met iets beters alsjeblieft."
Johanna gaat echter nog verder terug in de tijd en haalt een spreekwoord aan van de bekende dichter vadertje Cats: "Geen vleesmes maakt zulke diepe wonden als achterklap en valse monden..." Agaath stopt met schrijven. "Dat is het, oma! Laster doet echt pijn. Ik ben blij dat Sanchez niet is afgetreden. En als je wist wat haar vorige vriendje over mijn huisgenootje heeft gezegd..." Ze zwaait opgewonden met haar pen. "En dat deed pijn ... Dat ga ik thuis echt helemaal uitwerken."
Ik vertel dat ik ook ervaring heb met laster. Vanmorgen moest ik op LinkedIn bewijzen wie ik ben, maar ik begreep niet hoe ik dat moest doen. Ik ben al twintig jaar lid, maar ik moest opeens plaatjes van een omvallende neushoorn beoordelen en luisteren naar geluiden als kattengejank, maar ik kwam er niet uit. Ik weet niet wat ik moet doen... Opeens ben ik volgens hun niet echt die ik ben..."
"Maar welke spreekwoorden had je in je agenda staan over laster?" vraagt Johanna nieuwsgierig. "Ik vond een uitspraak van Oscar Wilde," zeg ik, die me aansprak. Hij zei:"'Het is eenvoudig monsterachtig hoe mensen tegenwoordig allemaal dingen achter iemands rug om tegen elkaar zeggen die volkomen waar zijn.'" "Dat is geweldig!" roept Agaath terwijl ze driftig noteert. "Wie is dat nu weer? Oscar Wilde... "
De dames bestellen nog wat te drinken, maar ik heb genoeg gehad. Ik zeg wel: "Hier is nog een uitspraak van deze persoon, die leefde van 1856 tot 1900. Hij zei ook: 'Er is maar één ding erger dan beroddeld worden, en dat is dat is dat er niet over je wordt geroddeld."
Agaath is dolenthousiast. "Klopt. Iedereen eist tegenwoordig ook alle aandacht op. Aandacht, en nog eens aandacht... Ze verzinnen zelfs de gekste verhalen over hun jeugd. Drama's omaar aandaht te krijgen..."Maar vroeger hadden ze toch nog geen burn-outs en psychologen om iemand met depressies te behandelen?"
"Vroeger werden mensen gewoon lui genoemd," reageert Johanna. "Ze werden vaak gewoon in de gevangenis gestopt of ze gingen zwerven." Ik voeg toe: "Je leest altijd in oude boeken dat ze hoofdpijn hadden." Johanna knikt instemmend. "Vrouwen vielen vaak flauw, en dan moest de dokter komen..."
Dit helpt me enorm," zegt Agaath. "Kunnen we binnenkort weer met elkaar afspreken voor mijn spreekwoordenproject?" Johanna en ik kijken elkaar aan. "Natuurlijk, voor mijn kleindochter lukt dat altijd," zegt ze.
"Als we hier weer kunnen afspreken ,"zeg ik (want ik heb helemaal geen zin om via een vliegreis in één van de huizen van Johanna in verweggistan te moeten logeren).Ik pak mijn agenda want ik hou er niet van afspraken op mijn telefoon te zetten. "Spreekwoorden zijn en blijven belangrijk voor iedereen en in elke tijd. Laten we daarvoor dan een datum prikken, als jullie het maar wel goed vinden dat ik er ook meteen ook een verhaal over schrijf!"