De nieuwe Duitse bondskanselier staat voor een moeizame weg
WORTHY NEWS/DE COUTUREKRANT - 8 mei 2025 - BERLIJN/WARSCHAU — Friedrich Merz begon woensdag aan zijn eerste volledige dag als nieuwe bondskanselier van Duitsland, ondanks zijn politieke kwetsbaarheid en verzwakte leiderschap. Hij had dinsdag bij een eerste stemming onvoldoende parlementaire steun weten te verwerven, wat de politieke elite van het land choqueerde.
Hij slaagde er uiteindelijk in om later op de dag een tweede stemming te winnen voor de topfunctie, maar de spanningen legden zijn moeizame weg naar het besturen van Europa's grootste economie bloot. Commentatoren zeiden dat het niet hielp dat Duitslands belangrijkste en machtigste bondgenoot in decennia – de Verenigde Staten – Merz ondermijnde. In plaats daarvan steunde de regering van de Amerikaanse president Donald J. Trump Merz' belangrijkste politieke rivaal, de nationalistische partij Alternative für Deutschland (AfD), ondanks zorgen over de extreemrechtse standpunten van die partij.
Naast kritiek vanuit de Verenigde Staten kreeg Merz te maken met tegenstand in het Duitse federale parlement, de Bundestag, met 630 zetels. In een ongekende mislukking in de naoorlogse Duitse geschiedenis kwam de 69-jarige dinsdag aanvankelijk zes stemmen te kort voor de absolute meerderheid die hij nodig had. Omdat het een geheime stemming was, wisten waarnemers niet zeker wie hem had geweigerd te steunen, waaronder parlementsleden van zijn centrumlinkse coalitiepartner of zijn conservatieven.
Na urenlange onzekerheid in de Bundestag kwamen de partijen en de voorzitter van de Bundestag overeen een tweede stemming te houden, die Merz vervolgens won met 325 stemmen, een meerderheid van negen. Zijn coalitie met de sociaaldemocraten had vanaf het begin voldoende zetels in het parlement moeten hebben, met 328 parlementsleden, maar naar verluidt waren er 18 tegen tijdens de eerste stemming. Geen enkele bondskanselier heeft in de 76 jaar sinds het herstel van de democratie in Duitsland in 1949 een Bondskanselierverkiezing verloren, en er heerste een algemene verwarring in het parlement in de uren na de stemming.
Volgens de Duitse grondwet is het aantal stemmen dat een nieuwe bondskanselier kan krijgen onbeperkt. Maar een nieuwe nederlaag voor Merz zou meer hoofdpijn betekenen voor zijn christendemocraten, zijn zusterpartij, de Christlich-Sozialunion, en hun partner, de sociaaldemocraten. Na de stemming beëdigde president Frank-Walter Steinmeier hem als bondskanselier, en zou zijn team van 17 ministers aantreden.
Merz nam de macht over in een land dat te kampen heeft met bezorgdheid dat de economie in een afgrond stort en de auto-industrie worstelt om te overleven. Terwijl autofabrikanten zoals Mercedes-Benz, BMW en Volkswagen de opkomst van Duitsland als Europees economisch bolwerk hebben aangewakkerd, verkeert diezelfde sector in crisis.
Ze worden geconfronteerd met een verschuiving van de verbrandingsmotor, die een toonbeeld is van Duitse techniek, naar minder complexe elektrische voertuigen, waarbij Duitsland geen controle heeft over cruciale batterijtechnologie. Ze kampen ook met een dalende vraag naar elektrische voertuigen in Europa, hoge energie- en arbeidskosten, een ineenstorting van de verkoop in hun belangrijkste markt China en de komst van agressieve Chinese rivalen op het continent.
Ondanks deze economische uitdagingen heeft de nieuwe regering van het centrumrechtse blok van de Christlich Demokratische Union (CDU) en de Christlich Demokratische Union (CSU) en de centrumlinkse Sociaaldemocratische Partij (SPD) ingestemd met een pakket van bijna 1,1 biljoen dollar voor defensie, infrastructuur en "klimaatbescherming".
Het Duitsland van Merz zal ook de aanhoudende toestroom van asielzoekers aanpakken die voornamelijk uit moslimlanden vluchten zoals Syrië en het door oorlog verscheurde Oekraïne. Woensdag ontmoette Merz de Poolse premier Donald Tusk in Warschau voor een ontmoeting die werd omschreven als een "nieuwe opening" in de betrekkingen met Duitsland in een tijd van Europese onzekerheid.
Mesz benadrukte dat beide regeringen "hun steun" aan Oekraïne zullen voortzetten. De twee leiders bespraken ook illegale migratie, waarbij Tusk zei dat de beheersing van de instroom zich moest richten op de buitengrenzen van de Europese Unie.