Frankrijk zet stappen om euthanasie te legaliseren
WORTHY NEWS/DE COUTUREKRANT - 28 mei 2025 - PARIS/BOEDAPEST — Na een emotioneel debat heeft het Franse parlement ingestemd met een voorstel om euthanasie te legaliseren, ondanks de zorgen van de vrome katholieke premier over de wetgeving. Het wetsvoorstel stelt mantelzorgers in staat om patiënten te "helpen" hun leven te beëindigen, onder wat volgens campagnevoerders nog steeds tot de strengste voorwaarden in Europa behoren.
Parlementariërs hebben dinsdag de "eerste lezing" van het wetsvoorstel aangenomen met 305 tegen 199 stemmen. Ze steunden ook unaniem een minder omstreden wet die het recht op palliatieve zorg in gespecialiseerde terminale zorginstellingen vastlegt. Waarnemers die de stemming hebben bijgewoond, zeiden echter dat beide stemmingen het begin vormen van een langdurig proces, waarbij de wetsvoorstellen eerst naar de Senaat (de Eerste Kamer) en vervolgens terug naar de Tweede Kamer (de Nationale Assemblee) moeten voor een tweede lezing. Dat betekent dat ze waarschijnlijk niet vóór volgend jaar in werking zullen treden.
Overheidsfunctionarissen noemden de wet op het recht om te sterven "een ethische reactie op de noodzaak om zieken en lijdenden te ondersteunen" en benadrukten dat het "noch een nieuw recht, noch een vrijheid was... maar een evenwicht tussen respect en persoonlijke autonomie". Premier François Bayrou, een vroom katholiek, heeft echter gezegd dat hij "vragen" had en zich van stemming zou onthouden als hij parlementslid was.
De invloedrijke president Emmanuel Macron zei vorig jaar echter dat Frankrijk de wet nodig had, omdat "er situaties zijn die je menselijkerwijs niet kunt accepteren". De wetgeving stelt een medisch team in staat om te beslissen of een patiënt in aanmerking komt voor "toegang tot een dodelijk middel wanneer hij/zij de wens heeft geuit".
Patiënten zouden het zelf kunnen gebruiken of het door een verpleegkundige of arts kunnen laten toedienen "als ze fysiek niet in staat zijn om dat zelf te doen". Bovendien moeten patiënten ouder zijn dan 18 jaar, de Franse nationaliteit of een verblijfsvergunning hebben, en lijden aan een "ernstige en ongeneeslijke, levensbedreigende, gevorderde of terminale ziekte" die "onomkeerbaar" is. De ziekte moet "aanhoudend, ondraaglijk fysiek of psychisch lijden" veroorzaken dat niet met medische behandeling kan worden verholpen, aldus de wettekst.
Een patiënt moet in staat zijn om "vrij en op een geïnformeerde manier" zijn of haar wens om een einde aan zijn of haar leven te maken, te uiten. Het wetsvoorstel – in Frankrijk aangeduid als een wet inzake "het einde van het leven" of "hulp bij zelfdoding" in plaats van "hulp bij zelfdoding" of "euthanasie" – werd gesteund door de meeste centristische parlementsleden van Macron en hun bondgenoten, en door links. De meeste rechtse en extreemrechtse afgevaardigden stemden echter tegen.
Alle parlementaire fracties kregen de mogelijkheid in een vrije stemming hun persoonlijke overtuigingen te uiten. Euthanasie is een zeer gevoelig onderwerp in Frankrijk, een land met een lange katholieke traditie, en veel zorgmedewerkers zijn ook tegen het wetsvoorstel. Frankrijk is trager geweest dan verschillende Europese buurlanden om euthanasie te legaliseren. Anderen debatteren er actief over, waaronder Groot-Brittannië, waar een wetsvoorstel over euthanasie in het parlement klaar ligt.
Actieve euthanasie, waarbij een verzorger op verzoek van de patiënt de dood induceert, en hulp bij zelfdoding, waarbij artsen de patiënt zelf de middelen verschaffen om zijn of haar leven te beëindigen, zijn al meer dan twintig jaar legaal in Nederland en België. Beide landen hanteren ongeveer vergelijkbare voorwaarden – een arts en een onafhankelijke deskundige moeten vaststellen dat de patiënt ondraaglijk en zonder uitzicht op verbetering lijdt – en hebben dit recht sindsdien uitgebreid naar kinderen jonger dan 12 jaar.
In Nederland, het eerste land dat levensbeëindiging legaliseerde om pijn en lijden te elimineren, bevinden zich echter veel mensen met psychiatrische aandoeningen onder degenen die hun leven beëindigen, waarschuwden de autoriteiten. De regionale toetsingscommissies voor euthanasie (RTE) toonden aan dat het aantal sterfgevallen door euthanasie steeg van 9.068 in 2023 tot 9.958 in 2024, meldde Worthy News eerder dit jaar.
Terwijl de overgrote meerderheid van de mensen – 86 procent – een vergevorderde lichamelijke aandoening zoals kanker had, overleden 219 mensen aan psychiatrische aandoeningen, vergeleken met 138 in 2023. In 2010 waren er slechts twee van dergelijke gevallen in dit land met 18 miljoen inwoners.
In een verklaring drong de RTE er bij artsen op aan "grote voorzichtigheid" te betrachten bij psychiatrische aandoeningen. De organisatie stelde dat medici een psychiatrisch specialist moeten raadplegen, evenals een onafhankelijke arts die deel uitmaakt van een netwerk van artsen die collega's informeren over euthanasie.
Luxemburg heeft in 2009 ook actieve euthanasie en hulp bij zelfdoding gedecriminaliseerd. Actieve euthanasie is in Zwitserland verboden, maar hulp bij zelfdoding is al sinds de jaren 40 legaal, en organisaties zoals Exit en Dignitas hebben duizenden Zwitsers, inwoners en anderen geholpen bij het beëindigen van hun leven. Oostenrijk legaliseerde euthanasie in 2022, terwijl Spanje in 2021 een wet aannam die euthanasie en euthanasie toestaat voor mensen met een ernstige en ongeneeslijke ziekte.
De Spaanse wetgeving bepaalt dat mensen die ervoor kiezen hun leven te beëindigen, wilsbekwaam en bij bewustzijn moeten zijn; het verzoek moet schriftelijk worden ingediend, later worden bevestigd en worden goedgekeurd na een evaluatie. Portugal decriminaliseerde euthanasie in 2023, maar de maatregel is nog niet in werking getreden nadat het Constitutioneel Hof specifieke artikelen had verworpen.
In Groot-Brittannië keurden wetgevers in november vorig jaar bij een eerste stemming een wet goed voor begeleid sterven in Engeland en Wales voor volwassenen met een ongeneeslijke ziekte die een levensverwachting hebben van minder dan zes maanden en in staat zijn om zelf de stof in te nemen die hun dood veroorzaakt. Het parlement moet nu stemmen over de vraag of de tekst, die in mei werd geamendeerd om medici in staat te stellen een opt-out te maken, naar het Hogerhuis wordt gestuurd voor verder onderzoek. De Schotse wetgevende macht heeft ook haar eerste stemming over een wetsvoorstel om geassisteerd sterven te legaliseren.
Maar in Frankrijk zeggen campagnevoerders te hopen dat er een einde komt aan het winkelen voor euthanasie. “Mensen dwingen om naar België of Zwitserland te gaan, 10.000 euro ($11.300) of 15.000 euro ($17.000) te betalen. De huidige situatie is gewoon verkeerd,” zei campagnevoerder Stéphane Gemmani in gepubliceerde opmerkingen.
KANTTEKENING VAN DE COUTUREKRANT:
Hoewel dit artikel van Stefan J. Bos een neutraal overzicht biedt, willen wij als redactie opmerken dat wij euthanasie moeilijk los kunnen zien van het opgeven van een mensenleven. Hoe legaal of medisch verantwoord ook – het wringt. Het raakt iets fundamenteels: de waarde van het leven, juist als het moeilijk wordt.
In onze ogen vraagt waardigheid niet om een einde, maar om nabijheid.